Het omgevingsrecht regelt de ordening en de bescherming van onze leefomgeving. Het gaat dan om het milieurecht, het natuurbeschermingsrecht, het ruimtelijk bestuursrecht, het waterrecht en de samenhang daartussen. Dit boek bevat de hoofdlijnen van het omgevingsrecht. Stapsgewijs wordt de lezer door het omgevingsrecht geleid, waarbij de doorwerking van het Europese omgevingsrecht op structurele wijze bij de verschillende onderwerpen wordt meegenomen. Vanzelfsprekend is er ook aandacht voor de handhaving van het omgevingsrecht en de rechtsbescherming tegen omgevingsrechtelijke besluiten. Deze druk is geheel geactualiseerd en aangepast aan recente ontwikkelingen in wetgeving, jurisprudentie en praktijk. Daarbij zijn onder meer de inwerkingtreding van de Wet natuurbescherming en de implementatie van de wijzigingsrichtlijn milieueffectrapportage meegenomen. Ook wordt ruim aandacht besteed aan het instrumentarium van de toekomstige Omgevingswet. Dit boek is primair bedoeld voor studenten op gevorderd bachelor- en masterniveau, maar kan zeker ook van nut zijn voor de rechtspraktijk.
Mr. dr. M.N. Boeve is universitair docent omgevingsrecht bij het Utrecht Centre for Water, Oceans and Sustainability Law, Afdeling Staatsrecht, Bestuursrecht en Rechtstheorie Universiteit Utrecht
Mr. dr. F.A.G. Groothuijse is universitair hoofddocent bij het Utrecht Centre for Water, Oceans and Sustainability Law, Afdeling Staatsrecht, Bestuursrecht en Rechtstheorie, Universiteit Utrecht.
Mr. L. Smorenburg-Van Middelkoop is jurist Europees milieurecht, werkzaam bij een energiecoorporatie.
Mr. dr. V.M.Y. van ’t Lam is advocaat bij Stibbe te Amsterdam en geassocieerd onderzoeker bij het Utrecht Centre for Water, Oceans and Sustainability Law.
Prof. mr. R. Uylenburg is hoogleraar milieurecht, in het bijzonder natuurbeschermingsrecht bij de Universiteit van Amsterdam en staatsraad van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.
Voorwoord bij de zesde druk
Inhoudsopgave
Afkortingen
Hfdst 1 Inleiding
1 Wat is omgevingsrecht?
2 Omgevingsproblemen
3 Ontwikkeling van het omgevingsrecht
3.1 Milieuhygiënerecht
3.2 Ruimtelijk ordeningsrecht
3.3 Waterrecht
3.4 Natuurbeschermingsrecht
3.5 Omgevingsrecht
4 Beginselen van omgevingsrecht
5 Wetgeving op het terrein van het omgevingsrecht
5.1 Omgevingswetgeving
5.2 Milieuwetgeving
5.3 Ruimtelijke wetgeving
5.4 Waterwetgeving
5.5 Natuurbeschermingswetgeving
6 Opzet van dit boek
Hfdst 2 Doorwerking van internationaal en Europees recht in het omgevingsrecht
1 Inleiding
2 Doorwerking van het internationale recht in omgevingsrecht
2.1 Inleiding
2.2 Milieubeginselen voortvloeiend uit internationaal gewoonterecht
2.3 Milieuproblematiek in internationale verdragen
2.4 Soft law op het gebied van internationaal milieurecht
2.5 Milieuproblematiek in internationale jurisprudentie
2.6 Doorwerking in het nationale omgevingsrecht
3 Doorwerking van het Europese recht in het omgevingsrecht
3.1 Inleiding
3.2 Grondslagen van het Europese milieurecht
3.3 Harmonisatie van nationale milieuwetgeving
3.4 Interne markt en milieubescherming
3.5 Wijzen van doorwerking Europese omgevingsrecht in de nationale rechtsorde
3.6 Rechtsbescherming tegen milieubesluiten van de Unie
Hfdst 3 Milieueffectrapportage
1 Informatieverstrekking; algemeen
2 Milieueffectrapportage; de richtlijnen
3 Milieueffectrapportage; het Nederlandse stelsel
3.1 De m.e.r.-procedure
3.2 De m.e.r.-plichtige besluiten
3.3 De drempelwaarden
3.4 De inhoud van het MER
3.5 De verruimde reikwijdte van m.e.r.-plichtige besluiten
3.6 Rechtsbescherming
4 M.e.r.-beoordeling
5 De m.e.r.-plicht voor plannen
Hfdst 4 Normen voor omgevingskwaliteit
1 Inleiding
2 Europees kader
3 Milieukwaliteitseisen; algemene regeling hoofdstuk 5 Wet milieubeheer
3.1 Systeem
3.2 Verwezenlijking van milieukwaliteitsnormen
3.3 Programmatische aanpak
4 Externe veiligheid
5 Waterkwaliteit
6 Luchtkwaliteit
7 Geluidhinder
7.1 Inleiding
7.2 Wet geluidhinder
7.3 Wet milieubeheer
8 Bodem
8.1 Inleiding
8.2 Het voorkomen en bestrijden van nieuwe verontreiniging
8.3 Sanering van bestaande verontreinigingen
9 Afwijken van milieukwaliteitsnormen
9.1 De Interimwet stad-en-milieubenadering
9.2 Crisis-en herstelwet
Hfdst 5 Plannen
1 Inleiding
2 Europees kader
3 Milieubeleidsplannen
3.1 Algemeen
3.2 Totstandkoming
4 Ruimtelijke plannen: structuurvisies
4.1 Algemeen
4.2 Totstandkoming
5 Waterplannen
5.1 Algemeen
5.2 Strategische waterplannen
5.3 Beheerplannen
5.4 Waterplannen en de implementatie van de Krw en Ror
6 Plannen voor de natuur
6.1 Algemeen
6.2 Wet natuurbescherming: de natuurvisie
7 De juridische betekenis van plannen
8 Afstemming van beleidsplannen
8.1 Algemeen
8.2 Afstemmingsregelingen
8.3 Omgevingsbeleidsplan
Hfdst 6 Regulering van activiteiten
1 Inleiding
2 Europees kader
3 Wabo
3.1 Achtergrond van de omgevingsvergunning
3.2 Reikwijdte van de omgevingsvergunning
3.3 Bevoegd gezag
3.4 Advies en verklaring van geen bedenkingen
3.5 Normadressaat van de omgevingsvergunning
3.6 Deelvergunning
3.7 Gefaseerde vergunningverlening
3.8 Wijzigen of intrekken van de omgevingsvergunning
3.9 Duur van de omgevingsvergunning
3.10 Toetsingskaders en inhoud van de omgevingsvergunning
3.11 Procedures voor de omgevingsvergunning
4 Milieu
4.1 Inleiding
4.2 Het begrip inrichting
4.3 Algemene regels
4.4 Omgevingsvergunning voor een inrichting
4.5 Omgevingsvergunning beperkte milieutoets
4.6 Provinciale milieuverordening
5 Ruimtelijke ordening
5.1 Inleiding
5.2 Het bestemmingsplan
5.3 Grondexploitatieplan
5.4 De beheersverordening
5.5 Inpassingsplannen en rijksbestemmingsplannen
5.6 Bovengemeentelijke sturing: algemene regels en planologische aanwijzing
5.7 Voorbereidingsbescherming
5.8 Afwijken van het planologische regime bij omgevingsvergunning
5.9 Omgevingsvergunning voor het bouwen
5.10 Algemene regels voor bouwwerken
5.11 Omgevingsvergunning voor het uitvoeren van werken en werkzaamheden
5.12 Aanhoudingsplichten aanvraag omgevingsvergunning voor het bouwen en het uitvoeren van werken en werkzaamheden
5.13 Intrekking van de omgevingsvergunning voor het bouwen en het uitvoeren van werken en werkzaamheden
6 Natuur
6.1 Inleiding
6.2 Bescherming van gebieden
6.3 Soortenbescherming
7 Water
7.1 Inleiding: hoofdlijnen waterrecht
7.2 Regulering van handelingen in watersystemen
7.3 De watervergunning
8 Coördinatie
8.1 Inleiding
8.2 Coördinatieregeling omgevingsvergunning en watervergunning
8.3 Coördinatieregeling hoofdstuk 14 Wm
8.4 Coördinatieregeling Awb voor samenhangende besluiten
8.5 Coördinatieregelingen Wro
8.6 Projectuitvoeringsbesluit (Crisis- en herstelwet)
Hfdst 7 Handhaving, rechtsbescherming en interbestuurlijk toezicht
1 Inleiding
2 Europees kader
2.1 Europees kader handhaving
2.2 Europees kader rechtsbescherming
3 Bestuursrechtelijke handhaving
3.1 Inleiding
3.2 Handhaving
3.3 Toezicht op de naleving van omgevingsrechtelijke regels
3.4 Bestuursrechtelijke sancties
3.5 Interbestuurlijk toezicht op de uitvoering en handhaving
4 Strafrechtelijke handhaving
4.1 Wet economische delicten
4.2 Het commune milieustrafrecht
5 Privaatrechtelijke handhaving
5.1 Inleiding
5.2 Overheid vs. burger
5.3 Burger vs. burger/bedrijf
5.4 Burger vs. overheid
6 Rechtsbescherming
6.1 Inleiding
6.2 Belanghebbende-begrip
6.3 Toepassing onderdelenfuik art. 6:13 Awb in het omgevingsrecht
6.4 Crisis- en herstelwet en Wet aanpassing bestuursprocesrecht
7 Interbestuurlijk toezicht
7.1 Inleiding
7.2 De gerevitaliseerde schorsings- en vernietigingsbevoegdheid
7.3 De gerevitaliseerde taakverwaarlozingsregeling
Hfdst 8 Omgevingswet
1 Achtergrond
2 Hoofdlijnen Omgevingswet
2.2 Omgevingswaarden
2.3 Omgevingsvisie en programma
2.4 Doorwerkingsinstrumenten: instructieregels en instructies
2.5 Regulering van activiteiten in de fysieke omgeving
2.6 Omgevingsvergunning
2.7 Projectbesluit
Literatuur
Trefwoordenregister