Het mededingingsrecht is niet meer weg te denken uit onze economie en de maatschappij in het algemeen. Elke dag wordt wel ergens staatssteun uitgekeerd, een fusie aangemeld, een kartel opgerold of nagedacht over de vraag of er meer of minder concurrentie moet plaatsvinden in een bepaalde sector. Al deze vragen spelen in een weinig toegankelijk rechtsgebied waarin de beoefenaar een gedegen kennis van het recht moet combineren met economische, technische en politieke inzichten. Dit boek biedt een inleiding op de fascinerende wereld van het mededingingsrecht. Deze derde druk is volledig bijgewerkt en bevat de meest recente jurisprudentie en handhavingsactiviteit van de Commissie en ACM. Waar mogelijk zijn de gevolgen van Brexit verwerkt en is de rechtsvergelijkende component vergroot. Op die manier beoogt dit boek niet alleen bij te dragen aan een gedegen kennis van het (Europees) mededingingsrecht, maar ook aan te zetten tot kritische reflectie en eigen meningsvorming. Om de lezer hiermee te helpen begint elk hoofdstuk met een kort abstract, een weergave van de kennis die kan worden opgedaan en de kritische reflectie waartoe wordt aangezet. Hiermee is voor de lezer nog duidelijker welke kennis zij of hij kan opdoen en welke rol van haar of hem wordt verwacht in het vormgeven van het mededingingsrecht van de toekomst.
Hans Vedder is als hoogleraar economisch ordeningsrecht verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen en is Raadsheer-plaatsvervanger bij het Gerechtshof Leeuwarden. Jochen Appeldoorn was als universitair docent Europees recht verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Voorwoord
Concordantietabel
Beginselen van mededingingsrecht
1 Beginselen van mededingingsrecht
1.1 De dolende ziel van het mededingingsrecht
1.2 Structuur, gedrag en prestaties van markten
1.3 Het vaststellen van de marktstructuur: marktafbakening
1.4 Het vaststellen van gedrag
1.5 Het vaststellen van prestaties
1.6 Een overzicht van de mededingingsregels
1.7 De werkingssfeer van het mededingingsrecht
1.8 De personele werkingssfeer van het mededingingsrecht
1.9 De geschiedenis van het mededingingsrecht
Het verbod van mededingingsbeperkende samenwerking
2 Het verbod van mededingingsbeperkende samenwerking
2.1 Inleiding
2.2 De structuur van het eerste lid van het kartelverbod
2.3 Samenwerking
2.4 ‘Ertoe strekken of ten gevolge hebben dat de mededinging wordt verhinderd’
2.5 De uitzondering voor inherente beperkingen
2.6 De bagatelbepaling in de Mededingingswet
2.7 De Albany-uitzondering voor CAOs
2.8 Het derde lid van het kartelverbod
2.9 De verhouding tussen het eerste en derde lid van het kartelverbod: wat wordt waar gewogen?
2.10 Nationaal recht als ontsnapping aan artikel 101 VWEU Specifieke vormen van samenwerking
3 Specifieke vormen van samenwerking
3.1 De economie en politiek van verticale samenwerking
3.2 Verticale samenwerking en het kartelverbod
3.3 Verticale samenwerking en de groepsvrijstellingsverordeningen
3.4 De economie van horizontale samenwerking
3.5 Horizontale samenwerking en het kartelverbod
3.6 Horizontale samenwerking en de groepsvrijstellingen
3.7 Samenwerking en de individuele toepassing van artikel 101(3)
Het verbod van misbruik van machtspositie
4 Het verbod van misbruik van machtspositie
4.1 Inleiding
4.2 Het bestaan van een machtspositie
4.3 Collectieve machtsposities
4.4 Interne markt of een wezenlijk deel daarvan
4.5 Misbruik
4.6 Het nieuwe beleid van de Commissie
Oligopolies
5 Oligopolies
5.1 Inleiding
5.2 Oligopolistische markten in de economie en het recht
5.3 Oligopolistische markten en het kartelverbod
5.4 Oligopolistische markten en collectieve machtsposities
Concentratietoezicht
6 Concentratietoezicht
6.1 Inleiding
6.2 De werkingssfeer van het concentratietoezicht
6.3 De inhoudelijke toets van het concentratietoezicht
Mededingingsrecht
6.4 De procedure voor concentratietoezicht
6.5 Procedures voor het Nederlandse concentratietoezicht
Handhaving van de mededingingsregels
7 Handhaving van de mededingingsregels
7.1 Inleiding
7.2 De verdeling van bevoegdheden in het stelsel van publiekrechtelijke handhaving
7.3 Procedures bij de Commissie
7.4 Procedures bij nationale mededingingsautoriteiten
7.5 Procedures bij de ACM
7.6 Rechterlijk toezicht op de handhaving van het kartel en misbruikverbod
Overheid en mededinging
8 Overheid en mededinging
8.1 Inleiding
8.2 De nuttig-effectregel
8.3 Het verbod in artikel 106, lid 1, VWEU
8.4 De rechtvaardiging voor diensten van algemeen economisch belang
8.5 Uitsluiting van de toepassing van het Werkingsverdrag
8.6 Markt en overheid in de Mededingingswet
8.7 Harmonisatie en diensten van algemeen economisch belang
8.8 De toepassing van artikel 106, lid 3, VWEU
Toezicht op staatssteun
9 Toezicht op staatssteun
9.1 Staatssteun en de interne markt en mededinging
9.2 Artikel 107 VWEU
9.3 Vrijstellingen
9.4 Verenigbare steun
9.5 Procedures
9.6 Nationale procedures
Bibliografie
Jurisprudentie en beschikkingenlijst
Index